Međunarodni kongres za dokumentaciju genocida u Bosni i Herzegovini

Bonn, 31. August - 4. Septembar 1995.


Institut je, u saradnji sa Gesellschaft für bedrohte Völker International iz Götingena, u Bonu od 31. augusta do 4. septembra 1995. organizovao i realizovao izuzetno značajan Međunarodni naučni skup - Međunarodni kongres za dokumentaciju genocida u Bosni i Hercegovini 1991-1995. Kongresu je prisustvovalo više od stotinu naučnih radnika, istraživača, univerzitetskih profesora i akademika, eksperata iz različitih oblasti, od međunarodnog do ratnog i krivičnog prava, zatim filozofa, psihologa, historičara, vojnih stručnjaka, teologa, ljekara, političara, boraca za ljudska prava, neposrednih očevidaca i svjedoka, te predstavnika međunarodnih i nacionalnih organizacija i institucija, kao što su: Ekspertna komisija UN Š. Basjunija; Specijalnog izvjestitelja UN za ljudska prava T. Mazovjeckog; Human Rights Watch iz Vašingtona; Njemačka komisija za pravdu i mir iz Bona; Savjet za mir na Balkanu iz Vašingtona; “Pravnici bez granica”, iz Pariza; “Ljekari bez granica”; Međunarodna helsinška federacija iz Beča; Kulturni most Bazel-Sarajevo; “Medika” iz Kelna i dr.

Na Kongresu je podneseno 86 referata i saopćenja, u čemu je učestvovalo 37 naučnih radnika iz BiH. Kongresu su svoj doprinos dali i neposredni očevici zločina: Tilman Zülch, dr. Smail Čekić, Tan Sri Ghazali Shafie, dr. Rita Süssmuth, dr. Haris Silajdžić, Marek Edelman, mr. Muharem Kreso, Johanes Vollmer, dr. Muhamed Nuhić, dr. Bećir Macić, dr. Marko Veselica, dr. Anne Herbst, dr. Mujo Slatina, mr. Muhidin Pelesić, Stephan Müller, Miro Lazović, akademik dr. Muhamed Filipović, dr. Elisabeth von Erdman-Pandžić, dr. Rasim Hurem, dr. Ismet Grbo, dr. Zvonimir Šeparović, akademik, Cem Boyner, dr. Christian Schwarz-Schilling, Mr. Radomir Marinković, dr. Ivan Cvitković, Muhamed Bešić, Mustafa Smajlovć, Vasvija Vidović, dr. Miljenko Aničić, Fadila Memišević, Mr. Džemaludin Šestić, Paul Mojzes, Martin Fischer, dr. Smail Balić, Jonkheer Harm De Jonge, Roy Gutman, Pierre Vallieres, dr. Mehmed Kenović, Mr. Izet Beridan, dr. Monika Hauser, Veronique Nahoum Grappe, Mr. Muhamed Šestanović, Jovan Divjak, brigadni general, dr. Salahudin Dizdarević, Muharem Omerdić, Mr. Luka Brković, Edhem Godinjak, akademik, dr. Ljubomir Berberović, dr. Jusuf Žega, Tesma Elezović, Sulejman Kahrimanović, Sabina Sivac, Maria Wernle-Matić, dr. John-Jonathan Gould, Noel Malcolm, Lee Bryant, dr. Adrian Hastings, Marshall Freeman Harris, Frank McCloskey, Rahel Bösch, Heidi Rudolf, Mustafa Malik, Detlef Kleinert, Mohammad Badr, Sead Hodžić, Mehmedalija Hadžić, Suljo Babić, Paul Münzel, dr. Edin Šarčević, Phon van den Biesen, Stjepan Kljuić, dr. Kathleen Mahoney, dr. Safet Halilović, dr. Frencis Boyle, dr. M. Cherif Bassiouni, Konstanty Gebert i drugi.

Pored naučne, Kongres je imao naglašenu moralnu i političku dimenziju. Efektivno ga je pratilo oko 80 novinara svjetskih i velikih nacionalnih medija, za koje su održane dvije konferencije za štampu, a rezultati su niz intervjua i veliki broj izvještaja, osvrta, članaka i komentara na televiziji, radiju, dnevnim novinama i periodičnim listovima. Zahvaljući tome, odjek Kongresa bio je izuzetan, uprkos činjenici da se odvijao paralelno sa naizgled spektakularnim NATO–udarima po izvjesnim odabranim položajima velikosrpskog agresora, koji su ga, nakon ultimatuma generala Žanvijea (Bernard Janvier), prisilili da sutradan, po okončanju Kongresa, formalno pristane na njegove prve uvjete za zaustavljanje genocidnih radnji, koje su još bile u toku.

Na Kongresu je pet dana vođena rasprava o monstruoznim zločinima masovnih razmjera, posebno o podstrekivanju, planiranju, neposrednom izvršenju i počiniocima zločina. Odluke Kongresa i danas su aktuelne. Zaključci o tome rječito govore:

• da je na suverenu i međunarodno priznatu državu Republiku Bosnu i Hercegovinu, članicu Ujedinjenih nacija, izvršena spoljna agresija od strane Savezne Republike Jugoslavije, te da je u toj agresiji učestvovala i Republika Hrvatska;
• da međunarodna zajednica nije omogućila samoodbranu žrtve agresije i nije blagovremeno izvršila Poveljom Ujedinjenih nacija predviđenu vojnu intervenciju protiv agresora;
• da je velikosrpski režim Slobodana Miloševića okupirao i već četiri godine, uz pomoć svojih kolaboracionista iz Bosne i Hercegovine, zaposjeo oko 70% teritorije susjedne države (Republike Bosne i Hercegovine);
• da su na okupiranim teritorijama, pred očima čitavog svijeta, od 1992. izvršeni svi oblici genocidnih radnji i svi drugi oblici zločina protiv čovječnosti i međunarodnog prava;
• da nema međunarodno kodifikovanog zločina i povrede ljudskih prava koji agresor u toku ovog nepravednog, napadačkog rata na Bosnu i Hercegovinu, nije počinio, te da je počinjen velik broj oblika zločina, koje međunarodno pravo još nije zabilježilo, pa su pokrenute inicijative za kodifikaciju novoustanovljenih oblika zločina i preciznije formulisanje genocidnih radnji, odnosno dopunu Konvencije o genocidu;
• da je neophodno preduzeti temeljito, obuhvatno, međunarodno koordinirano, cjelovito i sistematsko istraživanje počinjenih zločina i okolnosti u kojima su izvršeni.